De nieuwe retro-tenues van het Nederlands elftal zijn gebaseerd op de outfits van de nationale trots uit 1905 en 1959. Bijgelovigen opgepast: Oranje wist in dat laatste jaartal slechts twee van haar zeven wedstrijden te winnen. Er werd in die kledij zelfs met 7-0 van West-Duitsland verloren! Gelukkig is daar dan nog dat aloude voetbalcliché, dat "behaalde resultaten uit het verleden geen garanties voor de toekomst bieden".

De uitslagen van een elftal dat een eeuw geleden acteerde, zal een ieder natuurlijk een worst zijn. Dat neemt echter niet weg dat de gloednieuwe tenues van Nike de meest besproken tricots zijn in die afgelopen 100 jaar. Krap een maand na de presentatie van de nieuwe kleding is het nog steeds onrustig. Waar de outfits er zo eenvoudig en strak ontworpen uitzien, liggen de randzaken rond de shirts toch behoorlijk ingewikkeld.

Zo is daar de woedende sportjournalist Hugo Borst, die het Amerikaanse sportmerk ervan beschuldigd zijn ontwerp voor de Oranje-tenues te hebben gestolen. Een zaak, die zich alsmaar voort blijft slepen. En dat, terwijl het enkele weken terug in Hilversum allemaal nog zo mooi leek te beginnen. Met bijbehorende poespas hulden vier Oranje-spelers zich in de tenues, waarin zij komende zomer moet schitteren. Daarnaast werden door de staf jacks gepresenteerd, waarin voorafgaand aan de wedstrijden het Wilhelmus gezongen zal worden.

Uiteraard is het katoen vervangen door de moderne materialen die lekker zitten en waarin het zweten nauwelijks merkbaar is. De spelers zelf waren direct te spreken over de nieuwe look. Zo dacht Wesley Sneijder dat de thuisshirts (gebaseerd op die uit 1959) de oudere generaties wel aan zouden spreken. De uitshirts zijn wit met een rood-wit-blauwe sjerp en zijn ontworpen naar de stijl van de (thuis)shirts uit 1905. Dat was het jaar dat het Nederlands elftal voor het eerst in actie kwam. Pas twee jaar daarna ging men over op de oranje kleur.

Hot

Overigens zullen niet alleen ouderen zich aangesproken voelen door de nieuwe shirts. Want "retro is hip", zegt Joeri van den Hoek en volgens hem varieert de doelgroep van de kleding. Hij is initiatiefnemer van de website Voetbalshirts.com, waar de aparte site voor retro-voetbalshirts onderdeel van is. Van den Hoek verdeelt zijn retro-klanten in twee groepen. "Je hebt de jongere mensen, die hip willen zijn en met zulke kleding door de stad lopen. Daarnaast zijn er de voetballiefhebbers en dan praten we meer over iets oudere, variërende leeftijden."

Rond 2000 deden de retro-voetbalshirts hun intrede met Copa Classic als belangrijkste merk. Later volgden Puma, Adidas en nu dus ook Nike. Volgens Van den Hoek heeft retro nu bijna het toppunt bereikt. "Vooral communistische landen zijn populair, bijvoorbeeld de CCCP-shirts. Ook de grotere voetballanden als Argentinië, Italië en Brazilië doen het goed." Naast Nederland gaan er meer landen over op retro-style. Zo speelt Engeland komende zomer in shirts, gebaseerd op het jaar 1966.

Ruzie

Terwijl Nederland haar eerste wedstrijd in de nieuwe klederdracht succesvol heeft afgewerkt, wordt er achter de schermen flink geruzied. Hugo Borst, bekend van zijn wekelijkse optredens in Studio Voetbal en schrijver voor onder andere het Algemeen Dagblad, voelt zich behoorlijk gepiepeld door Nike. In zijn column in die krant, twee dagen voor de lancering van de tenues, liet Borst zich gelden. Hij vertelde in samenwerking met collega Matty Verkamman de nieuwe shirts te hebben ontworpen. In een gesprek met Nike hebben de twee hun adviezen voorgelegd. Adviezen, waar Nike dankbaar gebruik van maakte en de ontwerpen uitwerkte tot de tenues zoals de spelers die nu dragen.

Verkamman is Oranje-historicus en publiceert boeken over het Nederlands elftal. Daarnaast is hij eigenaar van uitgeverij deBUITENSPELERS en publiceert hij verhalen in enkele voetbalbladen. Nike heeft boeken afgenomen van Verkamman. Borst daarentegen, heeft geen financiële vergoeding tegemoet gezien. Nike snapt niet veel van zijn woede. Zij zegt niet alleen met de twee journalisten, maar ook met anderen gesproken te hebben. Daarnaast zou het Oranje-museum bezocht zijn om inspiratie op te doen. De Amerikaanse gigant is zich dus van geen kwaad bewust. De historische boeken van Verkamman zijn volgens Nike afgenomen, omdat hij uitgebreid betrokken zou zijn op de dag van de presentatie.

Borst weigerde die middag acte de presence te geven. Verkamman zou op de presentatie een toespraak houden, waarin verteld zou worden hoe de shirts tot stand waren gekomen. Hij wilde uit solidariteit met zijn collega vooraf echter wel een toelichting geven betreffende Borst, maar dit werd door Nike verboden. Dit deed de historicus besluiten, die middag ook af te haken. In zijn column in Voetbal International publiceerde hoofdredacteur Johan Derksen de gecensureerde tekst, die Verkamman graag voor had willen dragen. Een frase uit die tekst:
"Waar Nike het belangrijke aandeel van Hugo in de nieuwe tenues volkomen over het hoofd ziet en het al mooi genoeg vindt dat hij voor zijn bemoeienis en inspanningen een glas melk en een uitsmijter heeft gekregen, wil ik gezegd hebben dat ook Hugo Borst de credits verdient voor de prachtige tenues, die grotendeels in overeenstemming zijn met het plan dat wij in deze richting, op verzoek van Nike, op tafel hebben gelegd."

Het woord "grotendeels" is gebaseerd op de leeuw, die op het embleem is afgebeeld. De leeuw prijkt weer als vanouds op de plaats, waar het hart zich bevindt. Het is echter een afbeelding van de moderne KNVB-leeuw en niet de klassieke leeuw zoals die op de originele shirts stond. Dat laatste hadden de twee journalisten graag gezien.

Inmiddels is er weer een nieuw feit in de zaak. Verkamman had de uitvoering van het witte uitshirt gebruikt in een documentaire voor Studio Sport. Daarbij liep de rood-wit-blauwe sjerp niet door op de rug, zoals dat hij het origineel uit 1905 wel het geval was. Bij de huidige Nike-shirts loopt de baan ook niet over de rug heen, wat het verhaal van het bedrijf richting het tweetal alleen maar ongeloofwaardiger maakt. De twee hebben een jurist ingeschakeld. Hoe het ook afloopt, het volk vindt alles best. Zolang de spelers "de leeuw in juni maar niet in hun hempie laten staan".

Tekst: Boudewijn Venekamp