Het zal u niet ontgaan zijn, de laatste veldspeler van het legendarische Ajax (het ludieke Engelse avontuur van Edgar Davids niet meegerekend) dat op 24 mei in de Champions League finale tegen AC Milan aantrad denkt eraan te stoppen. Ik heb het uiteraard over Jari Litmanen. Op 39-jarige leeftijd bezint de nog immer populaire Fin zich op zijn toekomst. Al weet je het met hem nooit. "Ik ga nu eerst op vakantie. Daarna zien we wel hoe het voelt", aldus Litmanen tegenover het Finse HBL. Jari Litmanen was bij uitstek een component van het voetbal dat de Amsterdamse club sinds midden jaren ’60 propageert. Het klassieke witte tricot met de rode baan zat hem als gegoten en staat voor voetbalminnend Nederland al jaren voor aanvallend, verzorgd voetbal vanuit een gedegen organisatie.

De club speelde echter niet haar gehele 110 jarige geschiedenis met het shirt zoals we het nu kennen. Gedurende het eerste decennium bestond het tenue nog uit een rood-wit gestreept shirt, een witte broek en zwarte kousen. Na de promotie naar de Eerste klasse in 1911 bleek er echter nog een club te spelen in deze combinatie, Sparta uit Rotterdam. De voorloper van de KNVB, de Nederlandsche Voetbalbond stond dit niet toe. Ten tijde van deze eerste bescheiden controversie werd de voetbalafdeling van het Amsterdamse VVV, Veni Vidi Vici, opgeheven om als cricketclub verder te gaan. VVV speelde toen al in wat tegenwoordig een van de meest herkenbare shirts ter wereld is: een wit shirt met een brede rode baan. Een aantal van de voetballers vonden emplooi bij Ajax en namen hun VVV shirt mee. Een oplossing was gevonden.

 

In de jaren erna groeide de Amsterdamse club uit tot een club van wereldfaam en met behulp van vele in het oog springende spelers werd de aanvallende spelstijl omgezet in een met zilver gevulde prijzenkast. Het laatste aansprekende succes dateert echter alweer uit het kroonjaar 1995. Het naderende afscheid van de laatste klassieke spelverdeler die doet herinneren aan een dergelijk Ajax kan met een beetje goede wil tevens gezien worden als het definitieve afscheid van de klassieke Ajax huisstijl. Het huidige Ajax herbergt niets meer van die romantiek en vervalt eigenlijk al jaren in realistisch veldspel onder leiding van de nog realistischere trainer Martin Jol. De kritiek is fel en met name het orakel uit Barcelona mengt zich indirect weer in de discussie met een op handen staande fluwelen revolutie. Meer voetbal knowhow binnen de organisatie klinkt de remedie, van daaruit zal Ajax weer zegevieren.

 

Men gaat er echter regelmatig aan voorbij dat er tussen de laatste twee internationaal succesvolle periodes 22 jaar zat. Dit impliceert incidenteel succes. Daarbij is het sinds het gewraakte Bosman arrest schier onmogelijk om talenten, want daar zitten de Amsterdammers zelden om verlegen, voor langere tijd te behouden. Het team dat in Wenen aantrad bestond grotendeels uit spelers uit de eigen jeugdopleiding, aangevuld met een aantal gerichte aankopen en buitenlandse spelers die werkelijk iets toevoegden. Het was diezelfde Litmanen die na de 5-2 overwinning op Bayern Munchen in de halve finale, waardoor de finale werd behaald, zijn teamgenoten opriep om voor een langere tijd bij elkaar te blijven om het succes te continueren. Net als de illustere voorgangers begin jaren 70. Het tekent de sportman Jari Litmanen, maar het mocht niet baten. Na de versoepelde transferprocedure vertrokken de talenten geleidelijk richting de meer vermogende internationale topclubs.
Het bleek een voorbode voor de situatie waarin het huidige Ajax zich bevindt. Het witte shirt met de brede rode baan staat niet langer voor een herkenbare speelstijl. Realisme neemt het geleidelijk over van de romantiek. Daar kan geen fluwelen revolutie tegenop.

 

 Columnist:

Barend Tensen