Tegenwoordig zijn er iedere avond wel voetbalwedstrijden op tv en beschouwen we de sportveldverlichting als iets vanzelfsprekends. We zijn gewend om naar voetbal te kijken wanneer we maar willen, dus ook 's avonds. Dit was vroeger overigens niet het geval. Zo'n 100 jaar geleden werden er geen avondwedstrijden gespeeld. Dit is pas het geval sinds stadionverlichting werd geïntroduceerd. Daar vertellen we in dit artikel meer over. In dit blog zetten we de stadionverlichting namelijk in de schijnwerpers!
Voordat we de historie van de stadionverlichting beschrijven, willen we eerst duidelijk zijn over de definitie van schijnwerpers in de stadions. De schijnwerpers zijn grote lampen die een groot deel van de stadionplaatsen en het veld belichten. Tegenwoordig zijn we gewend dat de stadionlampen een hoge intensiteit hebben, door het gebruik van grote gloeilampen die aan elkaar verbonden zijn. Hierdoor is het mogelijk om 's avonds een wedstrijd te spelen en deze ook op TV te kunnen uitzenden. De eerste stadionlampen waren natuurlijk niet zo krachtig als tegenwoordig. Als je nu bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd 's avonds speelt, merk je bijna geen verschil met als je dit overdag doet. Wanneer je naar een wedstrijd kijkt op de tribune, zie je ook vrijwel ieder detail van de spelers. Dat komt omdat de stadionlampen tegenwoordig een intens licht kunnen uitstralen van 100 tot 140 Watt.
De eerste sport waarin men gebruik maakte van stadionverlichting was polo. Op 18 juli 1878 werd in Fulham (Londen) een wedstrijd gespeeld tussen de Ranelagh Polo Club en Hurlingham Club. In dit jaar vond ook de eerste voetbalwedstrijd met stadionlampen plaats. Op Bramall Lane speelde Sheffield United een experimentele wedstrijd op Bramall Lane. Destijds werden de lampen nog aangedreven door batterijen en dynamo's.
Daarna duurde het vrij lang voordat andere sporten gebruik gingen maken van stadionlampen. Voor zover bekend werd op 16 juni 1952 de eerste Australian Rules Football wedstrijd 's avonds gespeeld. Datzelfde jaar vond er in Engeland ook voor het eerst een cricketwedstrijd 's avonds plaats. Dit was bovendien de eerste avondwedstrijd die op televisie uitgezonden werd.
Terug naar het voetbal. Voor alle profclubs over de gehele wereld is het tegenwoordig een vereiste om het lichtinstallatie te hebben. Arsenal was zo'n 90 jaar geleden één van de eerste voetbalclubs die stadionlampen introduceerde in het toenmalige stadion: Highbury. Hoewel deze tijdelijke stadionlampen door de Engelse voetbalbond werden afgekeurd, speelde Arsenal wel vriendschappelijke en onofficiële wedstrijden 's avonds met de nieuw geïnstalleerde stadionlampen. Pas in de jaren '50 veranderde de voetbalbond van mening en gaf het Liverpool, dat destijds op Holly Park speelde, toestemming om 's avonds wedstrijden te spelen en stadionlampen te installeren. Ook dit waren tijdelijke stadionlampen. The Dell, waar Southampton in de jaren '50 nog haar thuiswedstrijden speelde, was het eerste Engelse stadion waar permanent stadionlampen werden geïnstalleerd. De eerste officiële wedstrijd met stadionlampen vond plaats op 1 oktober 1951 tegen Tottenham Hotspur. Vier jaar daarna speelde men de eerste interland met stadionlampen. Op 30 september 1955 nam Engeland het op tegen Spanje.
Vooral sinds er in de jaren '70 steeds meer live voetbal op tv werd uitgezonden, zijn stadionlampen niet meer weg te denken uit stadions. Sindsdien hebben de ''floodlights'' ook een cultstatus. Ze vormen namelijk het referentiepunt wanneer supporters zich 's avonds naar het stadion verplaatsen. Met name de eerste stadionlampen hadden iconische designs. We kennen allemaal de kenmerkende cilindrische ontwerpen van de stadionlampen in Oost Europa of de imposante stijl van de lampen in de stadions in het voormalige DDR.
Tegenwoordig moeten alle clubs die bij de UEFA zijn aangesloten voldoen aan de richtlijnen van de 66 pagina tellende UEFA Stadium Lightning Guide. Door de professionele look van deze stadionlampen is de cultstatus van veldverlichting een beetje verdwenen. Men maakt tegenwoordig steeds meer gebruik van LED-verlichting, waarmee grote energiebesparingen gedaan kunnen worden.
